Deel II - Signalen uit de omgeving

Deel II presenteert signalen, boodschappen en bevindingen uit de omgeving naar aanleiding van de RES’en.

In de media

Grafische weergaven krantenkoppen

 

Reactie van Regioteam Energietransitie

logobalk met de logo's van NVDE, Holand Solar, NedZero en Energie Nederland

Het tempo is eruit

Het tempo voor de energietransitie op land is er uit. Juist nú heeft hernieuwbare opwek op land ruimte nodig, omdat het een oplossing kan zijn voor ondernemers die willen uitbreiden of verduurzamen, voor meer energie-onafhankelijkheid, voor de bouw van woonwijken of scholen en voor de noodzakelijke elektrificatie van de industrie. Lokale opwek kan helpen tegen vraagcongestie en een lastige woonwijk of bedrijfsuitbreiding toch mogelijk maken.

Streefdoel van 55 TWh raakt buiten beeld 

Het is zorgwekkend dat we dichter bij de einddatum komen en verder van het doel. De onzekerheid over continuïteit van beleid, lange doorlooptijden, een krappe businesscase, perspectief op energie-onafhankelijkheid, noodzaak van vraagstimulatie en aanwezige netcongestie brengen opwek op land nagenoeg tot stilstand. Het ‘nee-tenzij’- beleid voor zon op landbouwgrond en de (concept)milieunormen voor windparken op land maken het veel moeilijker of zelfs onmogelijk om nieuwe projecten toe te voegen aan de pijplijn. Nieuwe landelijke of provinciale belemmeringen zetten het streefdoel verder onder druk, maar ook de Nederlandse en Europe klimaatdoelen voor 2030.

Twijfels bij haalbaarheid 35 TWh

Deze ontwikkelingen hebben als gevolg dat wij twijfels hebben bij de haalbaarheid van het doel van 35 TWh hernieuwbare opwek op land in 2030. En dat terwijl de 35 TWh-doelstelling een minimale eis is uit het Klimaatakkoord – we hebben nog veel meer duurzame opwek op land nodig om onze bedrijven en huishoudens in de toekomst van stroom te kunnen voorzien.

Projectontwikkelaars trekken zich terug, bedrijven gaan failliet

Er is een onzeker investeringsklimaat en er is sprake van faillissementen in de duurzaamheidssector. Verschillende grote projectontwikkelaars trekken zich terug en er zijn duidelijke signalen dat marktpartijen overwegen om hun investeringen in Nederlandse projecten uit te stellen of te verplaatsen naar het buitenland.

Nederlandse klimaatdoelen in gevaar

Voor het behalen van de klimaatdoelen is het nodig dat opwek van wind op land richting 2030 verdubbelt en opwek van zon op land verdrievoudigt, zoals vastgelegd in het Nationaal Plan Energiesysteem. Deze ambitie is overgenomen in het Klimaatplan.

Noodzaak tot versnellen en tot verbeteren businesscase

Voor de uitvoering van projecten voor de energietransitie is het noodzakelijk meer ruimte te bieden aan hernieuwbare opwek op land. Zekerheid over zoekgebieden en het blijven uitdragen van de gemaakte afspraken over de klimaatdoelen van 2030 is essentieel.

Prioriteit bij verkorten doorlooptijden 

Voor het versnellen van de uitvoering van projecten voor de energietransitie, het stimuleren van duurzame opwek en het creëren van robuuste energie-infrastructuur is het nodig prioriteit te geven aan het versnellen van de doorlooptijden. Zie onze voorstellen in de notitie ‘Actieagenda doorlooptijden: streven naar twee jaar voorbereiden en twee jaar bouwen aan energieprojecten.’

 

Reactie van Participatiecoalitie

Ook pijplijn voor 35 TWh droogt op

Nu de grotere ambitie van 55 TWh voor 2030 uit beeld is, wordt het het doel van 35 TWh steeds meer urgent. Maar ook die pijplijn droogt verder op en de ambitie staat flink onder druk. De uitvoering stagneert. Zoals ook blijkt uit de Klimaat en Energieverkenning 2024: we verliezen nu belangrijke jaren. Welke extra maatregelen worden nu ingezet?

Natuur-inclusiviteit bij netinfra & kennisontwikkeling 

De komende jaren wordt de netinfrastructuur fors uitgebreid. Goede inbedding van natuur en landschap bij deze transitie is daarbij essentieel voor draagvlak bij inwoners en versterken van natuurwaarden, bovenop het versterken van natuur-inclusiviteit van toekomstige wind- en zonprojecten. Ook merken we gebrek aan kennis bij dit onderwerp bij lokale overheden. Kennisdeling en goede voorbeelden m.b.t. voorkeursvolgorde zon en de SDE++ zijn nodig voor lokale borging van natuur-inclusiviteit.

Lokaal eigendom in beleid en praktijk

Lokaal eigendom is bij slechts 1 op de 5 gemeentes (wind) en 1 op 3 gemeentes (zon) daadwerkelijk in beleid geborgd. Ook in de praktijk blijft lokaal eigendom achter, terwijl talloze voorbeelden laten zien dat het kan, zowel bij wind- als zonprojecten. Uit de financiële participatie monitor 2023 blijkt dat het aandeel lokaal eigendom de afgelopen vijf jaar is afgenomen. Het is belangrijk dat de overheid hun “streven” voor 50% lokaal eigendom kracht bij zet, bijvoorbeeld door hier meer op te sturen in OER projecten.

Benut zichtbare kracht van 1400 lokale initiatieven beter

De Lokale Energie Monitor 2023 laat een landelijke dekking zien van meer dan 1400 burgerenergiecollectieven. Vanuit de Participatiecoalitie ondersteunen we RES-regio’s, provincies en gemeenten graag in het benutten van deze maatschappelijke kracht. Ondersteun deze burgerexperts lokaal en op een passende manier zodat zij hun rol in de transitie kunnen pakken naast gemeenten, ontwikkelaars en netbeheerders.

Laat regionale stand van zaken goed zien

Verspreid het eerlijke verhaal en maak het voor bestuurders, beleidsmakers en bewoners heel duidelijk hoe het er voor staat met duurzame opwek in de regio. De rapportage van PBL over de voortgang van de RES'en geeft daar goed zicht op. Zo worden de verschillen tussen regio’s ook duidelijker en weten inwoners, lokale ondernemers en initiatieven hoe het er voor staat met de lokale energietransitie. De participatiecoalitie maakt zich grote zorgen over de verschillen in realisatie tussen de regio’s.

 

Reactie van Jong Regio

De regio is de plek waar alles samenkomt

Als we kijken naar het behalen van onze duurzame energiedoelen van de RES, is de regio eigenlijk de plek waar alles samenkomt. Dit maakt samenwerking op regionaal niveau essentieel om de verdeling van wind- en zonne-energie goed af te stemmen. Alleen door goed samen te werken kunnen we slim bepalen waar windmolens en zonnepanelen het beste passen.

Ambitie raakt buiten zicht, uitvoeren afspraken is nodig

Het is belangrijk dat gemaakte afspraken worden uitgevoerd, zodat regionale samenwerking niet verder wordt belemmerd en de doelen van 35 TWh in 2030 en de ambitie van 55 TWh na 2030 gerealiseerd kunnen worden. Met name dat laatste is van belang want die ambitie dreigt uit het zicht te raken.

Moeilijke keuzes zijn nodig

De ambitie om na 2030 55 TWh duurzame energie op te wekken vergt het maken van moeilijke keuzes. Dit betekent niet alleen de noodzaak van strengere maatregelen, maar ook van stabiele en voorspelbare beleidskaders. Er is een brede behoefte aan duidelijkheid en consistent beleid.

Betere burgerbetrokkenheid in uitvoering RES’en

De RES biedt de kans om alle verschillende belangen, lokaal en bovenlokaal, samen te brengen. Hiermee wordt de regionale dialoog versterkt. Het is hierbij belangrijk om inwoners te betrekken bij belangrijke keuzes, zoals de locatiekeuze voor het opwekken van duurzame energie, om zo tot een breed gedragen strategie te komen. Burgerbetrokkenheid van lokale inwoners zou daarom centraal moeten staan in de afspraken tussen provincies en gemeenten over de uitvoering van de RES’en.

Betrek jongeren bij beleidsvorming en -uitvoering

Als het gaat over de energietransitie, hebben jongeren vaak een goed beeld van wat er speelt in de diverse regio’s die Nederland rijk is. Ook zijn ze ambitieus en willen vooruitgang zien. Jongeren vervullen op deze manier een essentiële rol binnen de energietransitie en leveren een waardevolle bijdrage aan de lokale dialoog. Bovendien gaat de RES over de toekomst van de jonge en toekomstige generatie. Een breed gedragen beleid vereist dan ook het betrekken van jongeren bij beleidsvorming en -uitvoering.